Troèr n amich l’é troèr n melaur

Angela del Grisc co n sia gran amica Milia.

Instadì é tacà a ve contèr de na gran amicizia, vèlch n muie da chièr chiò in ite per noscia Val. Ve é contà de doi fascènes da Grìes, e ve é fat cognoscer soraldut una de la does, Angela del Grisc, che con sie eies su la foti da zacan me èa incantesimà. Ve èe lascià col somech de chel’autra, Milia, de jir zacan a stèr de cèsa sun Soracrepa. Ma scomenzon dal scomenz.

Chela beles sun Soracrepa

Soracrepa, la nedia sunsora Grìes su l’é vèlch da dassen bel bel e no demò chest post l’é bel, ma les era beles ence la bezes che da chiò vegnìa jù te Grìes. Zacan i dijea che la più bela bezes vegnìa da Soracrepa, fosc percheche dotrei families era vegnudes da Gherdena cà e per chest l sanch se èa mìngol mescedà su, ma chesta me la peisse gé, noe. Aboncont beles che beles la touses da Soracrepa. Desche l post da olache les vegnìa l’era ence de cheles che de inom de familia les era “Soracrepa” e no demò de sorainon. Chest inom de familia amò pec, dassen pec pel se la blaghèr de l portèr.

L dur destin de trei bezes: Maria, Milia e Cherubina de Soracrepa

Zacan te na Grìes amò austriaca nasc trei bezes, sia vita la no se desferenziea pa trop da chela de duta l’autra bezes da Grìes. Ma n bel moment la vita dura de chi egn ge fèsc perder la mère de malatìa e la Gran Vera se èa tout l père. Sta pera trei bezes restèdes soules les va a stèr sun Soracrepa da doi veia amedes. La cèsa olache les stajea ades la é sutèda ite, pecià. Sun Soracrepa sta bezes no les stajea nia mèl, ma l capo l’era che les cognea vegnir jù da Soracrepa a pe a scola e zacan l’invern no l fajea la catìgoles descheche l fèsc inchecondì. La trei fantolines ruèa ju che les era moles fin ta la sotebraes. Nos pisson che fosc sta bezes se èssa pa ben ence grignà e mateà, aboncont a scur d’invern sfodeghèr te cui de neif per vegnir fin ta Cianacei a jir a scola no deve esser stat nia da grignèr.

La comunanza à pissà che l’era ora brujèda de tor na dezijion per chesta trei bezes che tant jà les èa padì a perder sia familia e soules al mond apede a doi veia amedes. Imben la comunanza dezide de meter sta bezes fora per la families. Chel che i no èa pissà l’é per trei sores che burt orendo e che solentum che cogn esser stat l moment che les à intenù de vegnir spartides. Cotant ge arèl incresciù una de l’autra?

Cherubina é fenida fora Ciampedel, de Maria se sà che la se à maridà a Maran e Milia la é fenida da Tita de Mègna, l giaf de Giordano, per s’intener, per chi che é pecont col Folclor te Fascia. Milia la é stata benon te chela familia e l’à cognosciù fosc la persona più importanta de sia vita, e no rejone de sie om!

Retrat de noza de Milia (en mènies) con Gigio del Grisc.

Dighe chest percheche l’é scomenzà na amicizia lèngia na vita intrìa, tant che gé é semper sentù rejonèr de Milia de Soracrepa insema a Angela del Grisc. Me é pissà de scriver chesta storia ajache se stenta a creer che zacan sibie stat possìbol na amicizia tant fona, e inchecondì, via pura se à massa prescia per la robes che dura tel temp. 

Coleghes de lurier, pecontes, cugnèdes e desche sores

Milia laora te Coprativa insema a Angela del Grisc e enceben che duta does les fèsc sia vita, nisciugn les spartirà mai più. Milia de Soracrepa se marida, desche duta la fémenes da zacan. L fra de sia gran peconta Angela l’era n pez che l ge stajea dò, l’era n om valent e n tous belot, Gigio del Grisc. La felizità de la vita de cobia la met pech a fenir, canche na bela dì sun Sas Becé Gigio l resta sot la levina. Milia e Angela conjobièdes indodanef ence te la gran manconia, una pert l’om, l’autra sie fra.

Na fémena soula l’era zacan na pera cossa

Milia la era jona, zenza fies e zenza om, restèda vedova te n senteamen, inlouta ge volea troèr n auter om se possìbol, che na fémena da soula la fenìa in meseria. Coscita Milia se dezide a se maridèr na seconda outa con n pìcol om, mìngol stort, vegnù da Ciampestrin ite. Ite de ela l somech de jir a stèr sun Soracrepa no la lasciarà mai, ma nience col secondo om l’èa l met de jir a se fèr fora la cèsa colassù. Milia saea esser contenta ence con pech, a dir sù la corona la stajea a scur, che a preèr no ocor la lum! 

L’àmeda Milia

Milia no l’à abù nesciugn, descheche se disc te Fascia per dir che no l’à abù fies. Ma l’era Angela e per sie fies Milia l’é semper stat “l’ameda Milia”. Te cèsa de Angela, Milia à troà ence na familia sia. Descheche sozede ti libres de contìes, sta doi pecontes da veies e incomai vedoves les s’à fat na gran compagnìa una co l’autra, tras sentèdes duta does una apede l’autra sun banch da fornel, les era fin da vegiates pont de referiment per cheles che jìa col guant.

Restèda vedova, Milia se à maridà en seconda noza con n om da Ciampestrin.

Angela e Milia e l guant da zacan

L portament de doi reìnes, la perfezion de chi che ge tegn a sia identità, seguramenter per ela does l guant più bel che les èa. Angela del Grisc e Milia de Soracrepa saea pa ben ge tegnir. Con sie portament a jir da fascèna les à fat storia te Fascia! Gé medema les doure per ge insegnèr a duta cheles che vel se trèr ite l guant coche se l porta. L’era de gran fémenes per chi tempes e donca les portèa fora, coche se disc per bon fascian. La vita strenta e de bie uves da camejot, l pas segur e n bel cef, les era dassen da vardèr.

Angela e Milia les é mortes bon veies a la metà di egn ’90 zircumzirca, pech temp una da l’autra. Me saea dret les recordèr, ajache sia foti regolèdes col guant, amò cent egn dò che les é nasciudes, les va stroz te Fascia e les insegna zenza paroles. Milia no à podù jir deretorn a stèr sun Soracrepa te duta sia vita, ma chi sà che fosc zacan na bela fémena che se scrif “Soracrepa” la jirà indò a stèr sun Soracrepa… Milia fossa contenta.

ClaudiaConta, La Usc di Ladins 13 del 2019

Union Ladins de Fascia