Angela del Grisc e Milia de Soracrepa

Un mus che no me desmentie

Te mia enrescides sun guants e jent m’imbate te jent del passà, sun chèdres e foti, vèlch outa te stories de vita, storia tristes e vèlch outa les me sà certes,amicheéabùlafortunade nascer te n temp olache na fémena pel se goder l lus de poder dezider coche la vel viver. Sozede che m’imbate te na storia o te n mus che me vèrda fora da la foto desche se l dijesse: “conta de me, conta mia storia”.

Coscita la é stata con Angela del Grisc. Te foti veies l’era chesta bela fémena da n portament elegant, regolèda a l’antica. Na fémena che se podessa tor desche model per ge moscèr a la tousa fascènes d’aldidanché coche se porta l guant: n portament da reìna, chela dignità de la jent da zacan che con respet per sia reijes se tirèa ite sie più bel guant.

Angela del Grisc da Grìes

Chesta fémena la me sauta cà dò a dò su la foti de inaudazions de la Cèsa de Comun e de etres monuments, inchecondìdijassane“events”,tepaìsc de Grìes e Cianacei. Me domane chi che sarà mai e vaghe a enrescir. Vegn fora che l’à inom Angela del Grisc e me recorde che son ruèda a la cognoscer, apontin siere jita a cèsa sia mìngol de temp dant che la sgolasse sun paradis. Pecià che in chela ocajion no èe pa podù ge fèr na intervista o ge domanèr trop, alincontro l’é desche se la me chiamasse.

Candenó desche per magìa, ma nia sozede adinfal, sia fia Maria me chiama al telefon per la didèr regolèr sia neza a la fascèna e coscita te n senteamen son ruèda a cognoscer la majon de Angela del Grisc e sia jent. No é spetà trop e n bel domarena da d’uton son jita a me fèr contèr chi che l’é stat Angela del Grisc.

Angela del Grisc nasc austriaca del 1910 te Grìes de Cianacei te na familia fascèna da zacan, olache i fies no mencèa. Sie père l’era Luige del Grisc e sia mère Maria Dantone, fia de n fascian e de na badiota, chesta la era parenta con Ujep Freinademetz. Sie père, n om de bon cher, ge èa fat segurtà a un da Grìes doi oute e la ge era jita mèl e coscita, se jà la familia stentèa, i sin à durà e durà. Te noscia ureies aldidanché ne sà béleche patofies chestes, no sion bogn de se pissèr te che meseria che i cognea viver chisc peres cosc, chesta jent fascèna da zacan.

La fam e l lurier “en servizio”

Per me dèr da intener cotant famé che i era, Maria me conta che “imben i era tant famé la mama e sie frèdes, che na fana de òrc ègher metuda sun desch la jìa te n senteamen e nun nin restèa pa più ne puza ne odor”!

Angela la vegn manèda desche tropa bezes inlouta “en servizio” e de doudesc egn la era jà via per Gherdena e Badìa desche fancela. Angela l’èa la lègremes te gofa e ge encrescea n muie dò Fascia e sia majon a Grìes.

La gran fortuna de na fémena l’é semper stat chela de aer bon cef e ence pa Angela èa n bon cef. De gra a sie ferstont, jà de chi tempes, la s’èa ciapà n bon post te Coprativa, che inlouta l’era conscidrà n post de lurier de òr e vejin a cèsa.

La familia e l maridoz

De 33 egn sie père e, pissave mo, sie capo (!), ge èa intimà che l’era ora che la se maridasse che l’èa pa l’età del Segnoredie! Coscita Angela se marida e fèsc fies, ma sie ferstont se l veit lumenèr te sie eies sun chela foti che ciape te man e me peisse... pecià, se l’èssa vivù inchecondì fàzile l’èssa pa ben fat amò strèda, ma l’era de etres tempes inlouta...

Angela del Grisc, seconda da man dreta, te n bel retrat fat en ocajion de na inaudazion a Cianacei. Retrat de Francesca Mazzl del Ors dal liber “Fascegn. Retrac de jent da zacan”

La storia scempia de na amicizia per la vita

Angela del Grisc e Milia de Soracrepa, Milia e Angela, Angela e Milia, dó e dò chesta does me sauta cà te mia enrescides sul guant. Canche siere jita a troèr Angela, pech temp dant che la more, l’era n’autra fémena apede ju sie let, l’era Milia, sia amica da semper.

Se inchecondì l’amicizia, chela vera, chela fona, béleche no la é più, inlouta somea che sibie stat amò n gran valor. Angela cognosc Milia de Soracrepa te Coprativa e la doventarà finamai sia cugnèda, ma dantdaldut les era amiches, desche sores, e no les se lasciarà mai più.

Canche son ruèda te Fascia me recorde che i me dijea de jir da Angela e Milia, che l’era chela does, da la memoria storica più fona. Angela e Milia, Milia e Angela dassen someèa sores, les someèa jomelines.

Milia de Soracrepa

Milia la nasc a Grìes e per na gran desfortuna ela e sia sores resta zenza familia e les vegn tramudèdes da zeche veia àmedes sun Soracrepa. Interessant l’é che Milia e sia sores porta amò l cognom “Soracrepa” e per n trat les é states sun Soracrepa. Avegnirjuascolaognedìfina Cianacei sta pera bezes les se bagnèa da neif fin ta la sotebraes e coscita tras l Comun, la comunanza èa dezidù de se les tor fora per la cèses fin canche les fossa cresciudes. Milia la era ruèda da Tita de Mègna e la dijea che la era stata coscita ben. Aboncont l somech de Milia l’era chel de jir dant o dò indò sun Soracrepa a stèr.
L’é chi che inchecondì volesse fèr na raida dintorn al mond, doventèr scienziat, jir su la luna, doventèr milionèr... Milia s’insomeèa de jir a stèr sun Soracrepa!!

Coche pel mudèr i tempes e la ambizions de bezes da l’ènema jentila e l ferstont chièr!

Cotanta strèda che aon fat e amò jir a stèr sun Soracrepa somea un somech...

Col somech de Milia ve lasce e ve conte coche la é jita n’autra outa. A n’autra più bela, l’é l cajo de l dir!

ClaudiaConta, La Usc di Ladins 11 del 2019

Union Ladins de Fascia